Politieke theorie die berust op het vrijheidsideaal, dat onverenigbaar wordt geacht met een onbeperkt eenhoofdig gezag. De nagestreefde vrijheid impliceert behalve de onafhankelijkheid van de gemeenschap als geheel ook zelfbestuur en politieke participatie. De ideale republiek wordt bestuurd door de bekwaamste en betrouwbaarste burgers, die hun eigenbelang ondergeschikt maken aan het algemeen belang. Door de machtsdelegatie aan een selecte groep burgers neemt de republiek de gedaante aan van een aristocratie. Tijdens het ancien régime gold Venetië lange tijd als een voorbeeldige republiek.
