In West-Europa moesten vanaf de late middeleeuwen de plaatselijke feodale heren steeds meer macht prijsgeven aan het centraal gezag. Bovendien kreeg een groot deel van de tot dan toe aan de grond gebonden boeren meer bewegingsvrijheid doordat herendiensten op grote schaal werden omgezet in de verplichting tot het betalen van pacht. Oost-Europa beleefde een tegengestelde ontwikkeling: de lokale adel zag hier kans zijn positie te versterken zodat er een tweede feodaliteit ontstond, gekenmerkt door uitbreiding van de lijfeigenschap.
